Öfke Nöbetleri
Öfke nöbetleri otizmli çocuklarda gözlenen problemli davranışların başında gelip genellikle 2,5 yaş döneminde ortaya çıkar. Bu yaşta konuşmanın çok az olması ya da hiç olmaması, çocuğun isteklerini sözel olarak ifade etmesini engeller, kendisini rahatsız eden bir durumun olması durumunda da öfke nöbetleri ortaya çıkar. Bunlar; başkalarını ısırma, tırmalama, ağlama, bağırma şeklinde görülür. Bu davranışlar kısa süreli olabildiği gibi uzun bir süre de devam edebilir. Ortaya çıkma sebeplerinin bilinmesi başa çıkma yöntemi olarak işe yarar.
Çevrelerine ve Kendilerine Zarar Veren Davranışlar
Otizmli çocuklar iletişim becerilerinde problem yaşadıkları için saldırganlık seviyesinde kendilerine ve çevresine zarar verirler. Genellikle endişe içinde olduğunda, kızdığında ya da başarısız olduğunda ortaya çıkar. Bu davranışlar; saç yolma, eline aldığı nesneleri fırlatma, ellerini ısırma, çığlık atma şeklinde görülür.
Takıntılı (Stereotip) Davranışlar
Genel olarak otizmli çocuklarda bebeklik döneminden sonra ortaya çıkan farklı takıntılı davranışlar görülür. Bu davranışların bazıları bir ömür boyu devam ederken bazıları da zamanla söner. Takıntılı davranışlar yapıcı etkinliklerle desteklendiği zaman problem boyutuna ulaşmadan ortadan kaldırılabilir. Bu davranışlar; vücudun ileri-geri ya da sağa-sola sallanması, baş sallama, çevresinde dönme, nesneleri çevirme şeklinde görülür.
Normal çocuklar çevrelerinin farkında olduklarından ilgileri doğrultusunda çevreleri ile ilişkiye girerek kendilerine uygun bir ortam bulabilir. Çevrelerinin farkında olmayan otizmli çocuklar ise kendi dünyalarına dönerek tekrarlayıcı duyusal uyarılara ihtiyaç duyarlar (Romanczyk (1982)’dan Aktaran, Koçbeker, 2003:57). Kendilerini ifade edememenin bir sonucu olarak ortaya çıkan tekrarlayıcı davranışlar, dikkatlerini çekebilecek başka uyaranların devreye sokulması ile azaltılabilir.
“Takıntılı davranışlara kendi kendine uyarım (self stimulation) da denir. Kendini uyarımın nedeni dünyayı bizler gibi algılayamamalarıdır. Belli bazı duyumlara aşırı duyarlı olabilirken bazen de duyumun çok az bir miktarı bile onu uyarmaya yetebilir. Eğer duyumlara aşırı duyarlı bir çocuk ise bu duyumlar karşısında huzursuz olacak kaçınma davranışı gösterir. Aynı zamanda, otizmli özellikleri olan bir çocuk bazı duyumlara daha az duyarlı olabilir ve bunu arar, çünkü uyarılması için çok fazlasına ihtiyacı vardır” (Atasoy, 2002:18).
Özel Korkular
Otizmli çocuklar bazı nesnelere karşı korku tepkileri geliştirler. Bu nesneler kimi çocuklarda çevresel faktörler olurken kimi çocuklarda bir nesne olabilir. Korkuların kaynağını bilmek zor olsa da oluşmasını tetikleyen faktörün ne olduğunu bilmek önlem alınması açısından faydalıdır.
“Korkunun azaltılması için en yararlı yaklaşım, psikolojide duyarsızlaştırma denen yaklaşımdır. Duyarsızlaştırmada çocuk korkutucu durumla çok yavaş bir biçimde karşı karşıya getirilir” (Wing, 2005:128). Bu yaklaşımda çocuğun hoşuna giden bir nesneden faydalanılırsa daha kolay sonuç alınabilir.